आज्ञा खबर
मुम्बई, भारत
भारतीय मनोरञ्जन उद्योगले फेरि एकजना बहुआयामिक र पुराना हस्ती गुमाएको छ। वरिष्ठ अभिनेता तथा टेलिभिजन निर्माता धीरज कुमारको ७९ वर्षको उमेरमा निधन भएको पुष्टि भएपछि बलिउडदेखि टेलिभिजन क्षेत्रसम्म शोकको छाया छाएको छ।
मुम्बईस्थित कोकिलाबेन धीरुभाई अम्बानी अस्पतालमा उपचाररत कुमार केही समयदेखि निमोनियाबाट पीडित थिए। मंगलबार बिहान उपचारकै क्रममा उनले अन्तिम सास लिएको अस्पताल स्रोतहरूले जानकारी दिएका छन्। पछिल्ला केही दिनयता शेफाली जरिवाला, कोटा श्रीनिवास राव तथा बी. सरोजा देवीजस्ता कलाकारहरूको निधनले आहत भएको उद्योग अहिले धीरज कुमारको अवसानबाट झनै स्तब्ध बनेको छ।
राजेश खन्नाको छायामा उदाएको चम्किलो नक्षत्र
धीरज कुमारको यात्रा कुनै सामान्य सुरुवात थिएन। सन् १९६५ मा राजेश खन्ना र सुभाष घाइसँगै उनी एक प्रतिष्ठित अभिनय प्रतियोगिताको हिस्सा बने। प्रतियोगितामा राजेश खन्ना विजेता घोषित भए पनि कुमारको प्रतिभा निखारिएर बाहिर आयो, जसले उनलाई हिन्दी र पञ्जाबी चलचित्रमा प्रवेश गरायो।
१९७० र ८० को दशक उनका लागि चलचित्र अभिनयको स्वर्णयुग बन्यो। रोटी कपडा और मकान, स्वामी, बेजुबान जस्ता सामाजिक कथावस्तुमा आधारित फिल्महरूमा उनले आफूलाई स्थापित कलाकारका रूपमा प्रमाणित गरे। यति मात्रै होइन, उनले करिब दुई दर्जन पञ्जाबी फिल्महरूमा पनि प्रभावशाली उपस्थिति जनाए।
सिनेमा पछि टेलिभिजन क्रान्तिमा भूमिकाः एक निर्माता रूपी द्रष्टा
धीरज कुमारको अर्को पाटो भनेको भारतीय टेलिभिजनमा उनको योगदान हो। उनले स्थापना गरेको ‘क्रिएटिभ आइ’ प्रोडक्सन हाउस मार्फत ‘मिली’, ‘कहाँ गए वो लोग’, ‘मायका’, ‘अदालत’ जस्ता लोकप्रिय कार्यक्रमहरू निर्माण गरे। विशेष गरी अदालत जस्तो कोर्टरुम ड्रामाले भारतमा वैकल्पिक कथा–शैलीको सम्भावनालाई पुष्टि गर्यो।
सन् २००० को दशकतिर उनका टेलिभिजन शृङ्खलाहरूले दर्शकमाझ गहिरो प्रभाव पारे र परिवारमुखी कथाहरूलाई नयाँ उचाइमा पु¥याए। उनको दृष्टिकोणले भारतीय टेलिभिजन सामग्रीमा व्यावसायिकता र गुणवत्ता दुबैको संयोजन ल्यायो।
एक व्यक्तित्व, धेरै पाटा
धीरज कुमार एक जना मात्र अभिनेता होइनन् — उनी थिए एक द्रष्टा, एक कथावाचक र एक सिर्जनात्मक अगुवा। अभिनय, लेखन, निर्माण र निर्देशनसम्मको यात्रा तय गर्दै उनले आफूलाई एउटा सशक्त सर्जकका रूपमा स्थापित गरे।
उनीहरू जस्ता कलाकारहरूको योगदान केवल स्क्रिनमा देखिने अभिनयमा सीमित हुँदैन; उनीहरूको कामले पुस्तौँलाई प्रभावित पार्ने सांस्कृतिक धरोहर निर्माण गर्छ।
शून्यता र स्मृतिमा
उनको निधनसँगै एक युगको अन्त्य भएको महसुस गरिँदैछ। भारतीय फिल्म तथा टेलिभिजन उद्योगका थुप्रै कलाकार, निर्माताहरू र दर्शकहरूले सामाजिक सञ्जालमा उनलाई श्रद्धाञ्जली दिइरहेका छन्।
उद्योगका एक वरिष्ठ पत्रकारको शब्दमा, “धीरज कुमार जस्ता कलाकार हराउँदैनन्, उनीहरू इतिहासमा जीवित रहन्छन् — कहिले टेलिभिजनका स्क्रिनमा त कहिले स्मृतिमा।”
